Tại phiên thảo luận tổ chiều ngày 6/11, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đoàn Đại biểu Quốc hội Hà Nội đã có những ý kiến góp ý cho dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.
Bày tỏ đồng tình với sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ, GS.TS Nguyễn Thị Lan cho rằng, sau hơn 7 năm thực thi, Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017 đã phát huy tác dụng ở nhiều mặt, nhưng cũng đã xuất hiện không ít điểm cần được hoàn thiện.
Thực tế cho thấy, dòng chảy tri thức từ viện, trường ra doanh nghiệp vẫn chưa thực sự thông suốt. Nhiều kết quả nghiên cứu có giá trị vẫn còn nằm lại trong ngăn kéo, chưa đi được ra thị trường. Trong khi đó, ở các nước phát triển, khoảng cách giữa nghiên cứu và sản xuất đã được thu hẹp nhờ cơ chế pháp lý rất linh hoạt, khuyến khích mạnh mẽ hoạt động thương mại hóa công nghệ.
"Tôi cho rằng lần sửa đổi này không chỉ là để “sửa luật”, mà là để tạo hành lang pháp lý mở, thông thoáng và hiện đại, nhằm khơi thông dòng chảy tri thức – công nghệ, đưa đổi mới sáng tạo thực sự trở thành một trụ cột tăng trưởng", GS.TS Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh.
Bổ sung quyền chuyển giao công nghệ
Đi vào những góp ý cụ thể về quyền sở hữu, quyền sử dụng và phạm vi chuyển giao công nghệ, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam đề nghị bổ sung thêm hai quyền rất quan trọng cho chủ sở hữu công nghệ, đó là: Quyền được tiếp tục cải tiến, phát triển và hoàn thiện công nghệ đã chuyển giao; Quyền được phân phối, bán sản phẩm tạo ra từ công nghệ đó.
Dẫn kinh nghiệm từ Mỹ, Hàn Quốc, GS.TS Nguyễn Thị Lan cho rằng, bổ sung này sẽ giúp bảo vệ đầy đủ hơn quyền thương mại hóa của nhà sáng tạo, đồng thời tạo động lực tài chính thực chất cho các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc vào nghiên cứu và phát triển (R&D).
Theo Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, chúng ta cũng đã có những tín hiệu tích cực. Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đều đã có các trung tâm chuyển giao công nghệ, nhưng vẫn còn thiếu cơ chế rõ ràng để họ được sở hữu và khai thác hợp pháp kết quả nghiên cứu.
"Tôi cho rằng Luật lần này cần tháo gỡ chính điểm đó — để nhà khoa học, viện, trường được quyền và được khuyến khích làm chủ công nghệ, giống như cách mà các quốc gia đổi mới thành công đã làm", GS.TS Nguyễn Thị Lan nói.
    |
 |
| GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam góp ý cho dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ. Ảnh: quochoi.vn |
Góp ý về Điều 9 - Công nghệ khuyến khích, hiện, dự thảo luật liệt kê cụ thể công nghệ được khuyến khích, vừa giao Chính phủ ban hành danh mục. Cách này có thể gây thiếu linh hoạt. GS.TS Nguyễn Thị Lan đề nghị, luật chỉ nên nêu nguyên tắc chung, còn danh mục cụ thể giao Chính phủ quy định bằng Nghị định để có thể cập nhật nhanh hơn, phù hợp với tốc độ thay đổi của công nghệ.
Ngoài ra, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam đề xuất bổ sung nguyên tắc “ưu tiên trong nước” khi chuyển giao các công nghệ cao thuộc danh mục khuyến khích ra nước ngoài. Điều này không nhằm hạn chế hội nhập, mà để bảo đảm năng lực tự chủ công nghệ quốc gia. Chúng ta cần một khung pháp lý tương tự để vừa hội nhập, vừa giữ được lợi thế quốc gia.
Về chính sách khuyến khích, GS.TS Nguyễn Thị Lan cho rằng, dự thảo luật đã phân loại ba cấp độ tiếp nhận công nghệ – “Ứng dụng”, “Làm chủ”, “Đổi mới” và gắn với ưu đãi thuế theo kết quả đầu ra. Đây là một bước tiến rất lớn.
Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Thị Lan đề xuất cần có bộ tiêu chí cụ thể, minh bạch – ví dụ như tỷ lệ nội địa hóa, doanh thu từ sản phẩm mới, hoặc số sáng chế được thương mại hóa. Bên cạnh ưu đãi thuế, đề nghị nghiên cứu các chinh sách, công cụ mềm mà nhiều nước đã dùng thêm để thúc đẩy thương mại hóa.
|
 |
| Toàn cảnh phiên họp tại tổ chiều 6/11. Ảnh: quochoi.vn |
"Chẳng hạn, mô hình “Phiếu hỗ trợ đổi mới sáng tạo” (Innovation Voucher) của Hà Lan, Anh, Singapore rất thành công: Nhà nước cấp phiếu cho doanh nghiệp nhỏ và vừa để “mua” dịch vụ nghiên cứu từ viện, trường. Cách làm này vừa giúp doanh nghiệp nâng trình độ công nghệ, vừa giúp các viện, trường có thêm nguồn thu từ dịch vụ R&D. Tôi nghĩ Việt Nam có thể thí điểm mô hình này thông qua Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF) hoặc các quỹ KH&CN địa phương", GS.TS Nguyễn Thị Lan đề xuất.
Thẩm quyền ban hành danh mục tiến bộ kỹ thuật
Hiện dự thảo giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành danh mục tiến bộ kỹ thuật. Theo GS.TS Nguyễn Thị Lan, đây là lĩnh vực liên ngành, nên được điều phối ở cấp Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ. Kinh nghiệm của Nhật Bản rất đáng tham khảo: họ có Hội đồng Chính sách Khoa học – Công nghệ (CSTI) do Thủ tướng đứng đầu, tập hợp các Bộ liên quan để thống nhất định hướng công nghệ quốc gia. Nhờ đó, các chính sách khoa học – công nghệ của Nhật rất đồng bộ, tránh chồng chéo. Việt Nam có thể học tập cách điều phối này để nâng cao hiệu quả quản lý.
Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam cũng đề nghị rà soát lại để thống nhất quan điẻm xây dựng luật để đảm bảo thống nhất là giao quyền sở hữu công nghệ cho tổ chức trực tiếp tạo ra công nghệ và giao cho họ tự quyết định giá trị công nghệ góp vốn, phương án góp vốn và việc phân chia kết quả từ hoạt động góp vốn, nên áp dụng với tất cả các nhiệm vụ KHCN các cấp, trừ những dự án quan trọng liên quan đến an ninh, quốc phòng thì Chính phủ/ hay cơ quan được Chính phủ giao sẽ quyết định.
https://danviet.vn/