Virus gây bệnh viêm phế quản truyền nhiễm ở gà (Infectious Bronchitis Virus, IBV), thuộc họ Coronaviridae gồm 2 giống Coronavirus và Torovirus. Đây là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, lây lan nhanh và gây thiệt hại kinh tế cho ngành công nghiệp chăn nuôi gà ở nước ta. Bệnh dễ lây qua tiếp xúc với những triệu chứng đặc trưng ở đường hô hấp như ho, hắt hơi và có tiếng ran khí quản ở gà. Ngoài ra, ở gà bị bệnh IB có biểu hiện viêm thận cấp hoặc mạn tính, chảy nước mũi ở gà con và ảnh hưởng rất lớn đến sản lượng và chất lượng trứng ở gà đẻ.
GyVg1 cũng đã được phát hiện ở các đàn gà nuôi tại một số nơi ở châu Âu, Nam Mỹ, châu Phi và châu Á. Ở Việt Nam,GyVg1 lần đầu tiên được báo cáo trên đàn gà nuôi tại Thái Nguyên năm 2023. Mặc dù, chưa làm rõ được khả năng gây bệnh của GyVg1 tuy nhiên những mẫu thu thập từ đàn gà có các biểu hiện còi cọc, ủ rũ và một số có biểu hiện tiêu chảy tại huyện Phú Bình, Phú Lương và Võ Nhai.
Chính vì vậy, việc phát hiện và ghi nhận IBV và GyVg1 ở đàn gà nuôi tại một số huyện huyện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang và Hà Nội là rất cần thiết. Kết quả này giúp khẳng định thêm thông tin về sự có mặt của GyVg1 tại những đàn gà nuôi; trong khi đó, sự có mặt của IBV ở những đàn gà đã sử dụng vắc-xin phòng bệnh cũng sẽ giúp phần định hướng cho các nhà quản lý và người chăn nuôi trong công tác phòng bệnh.
Tổng cộng 51 mẫu gộp gồm não, tim, gan, lách, phổi được thu thập từ gà có biểu hiện còi cọc, chậm lớn và một số có biểu hiện lâm sàng ở đường hô hấp nuôi tại địa bàn huyện Hiệp Hoà và Tân Yên (Bắc Giang) và huyện Chương Mỹ, Quốc Oai và Ba Vì (Hà Nội) từ tháng 11/2022-2/2023. Phương pháp khuếch đại gen (polymerase chain reaction-PCR) đã được sử dụng để chẩn đoán GyVg1 và IBV trong mẫu bệnh phẩm. Kết quả cho thấy, tỷ lệ dương tính với vật liệu di truyền của IBV và GyVg1 lần lượt là 21,57% và 29,41%. Trong đó, phát hiện cả vật liệu di truyền của IBV và GyVg1 trong mẫu bệnh phẩm thu thập với tỷ lệ dương tính là 11,76%.
    |
 |
| Hình 1. Minh hoạ kết quả PCR phát hiện IBV và GyVg1 ở mẫu gà |
Bảng 1. Kết quả xác định sự đồng nhiễm vật liệu di truyền của IBV và GyVg1 ở gà thu thập được
|
Huyện
|
Số mẫu kiểm tra
|
Số mẫu dương tính
|
Tỷ lệ (%)
|
|
Hiệp Hoà
|
6
|
0
|
0
|
|
Tân Yên
|
9
|
2
|
22,22
|
|
Chương Mỹ
|
13
|
1
|
7,69
|
|
Quốc Oai
|
14
|
3
|
21,42
|
|
Ba Vì
|
9
|
0
|
0
|
|
Tổng
|
51
|
6
|
11,76
|
Tác giả: Trần Thị Hương Giang, Huỳnh Thị Mỹ Lệ, Mai Thị Ngân, Chu Thị Thanh Hương, Vũ Thị Ngọc, Tạ Thị Kim Chung, Cao Thị Bích Phượng
Khoa Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam