Ngành Kỹ thuật cơ khí là một trong những ngành công nghiệp nền tảng, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của mọi quốc gia. Tại Việt Nam, ngành cơ khí giữ vị trí then chốt trong nhiều lĩnh vực như chế tạo máy, cơ khí chính xác, cơ điện tử, tự động hóa, chế tạo ô tô, công nghiệp quốc phòng và hàng không.

Theo Tổng cục Thống kê năm 2023, ngành cơ khí Việt Nam đạt doanh thu hơn 1,7 triệu tỷ đồng, tạo việc làm cho trên 1,2 triệu lao động, với khoảng 30.000 doanh nghiệp đang hoạt động (doanhnghiepvathuongmai.vn, vsi.gov.vn).

Hiện trạng nhu cầu nhân lực ngành Kỹ thuật cơ khí:

Hiện nay, nguồn nhân lực kỹ thuật cơ khí vẫn chưa đáp ứng đủ cả về số lượng và chất lượng. Nhiều doanh nghiệp trong các khu công nghiệp, khu chế xuất thường xuyên rơi vào tình trạng khan hiếm kỹ sư và kỹ thuật viên cơ khí lành nghề. Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự chênh lệch giữa đào tạo và nhu cầu thực tế, sự đổi mới nhanh chóng của công nghệ và mức độ hấp dẫn chưa cao của ngành đối với người học.

Dự báo nhu cầu nhân lực trong 10 năm tới:

- Tăng trưởng của ngành và quy mô thị trường:

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam (VAMI), tổng nhu cầu thị trường cơ khí của Việt Nam từ nay đến năm 2030 có thể đạt hơn 300 tỷ USD, trong khi hiện tại chỉ đáp ứng khoảng 1/3 nhu cầu trong nước (moit.gov.vn).

Sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế biến - chế tạo, cùng với làn sóng đầu tư FDI mới đang tạo áp lực và cũng là cơ hội lớn về nhu cầu nhân lực kỹ thuật cơ khí.

- Dự báo nhân lực kỹ thuật công nghệ đến 2030:

Theo dự báo đăng tải trên báo Thanh Niên (tháng 3/2025), đến năm 2030, lĩnh vực kỹ thuật công nghệ sẽ chiếm 35% tổng nhu cầu nhân lực toàn quốc. Trong đó, nhu cầu nguồn nhân lực ngành kỹ thuật cơ khí dự kiến tăng mạnh, đặc biệt trong các chuyên ngành: cơ khí chế tạo, cơ khí chính xác, cơ điện tử và tự động hóa.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng dự kiến quy mô đào tạo khối ngành kỹ thuật - công nghệ sẽ đạt hơn 2,7 triệu sinh viên đại học vào năm 2030 (thanhnien.vn).

- Theo dự báo của chuyên gia:

PGS.TS. Lê Thu Quý nhận định: “Để phát triển ngành cơ khí Việt Nam, cần xác định nhu cầu thị trường, chỉ rõ những khoảng trống để phát triển những lĩnh vực mà ngành có thể cạnh tranh được. Ngoài việc tạo thị trường cho doanh nghiệp, các cơ chế, chính sách phải linh hoạt để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, mở rộng sản xuất, tăng tỷ lệ nội địa hóa.” (moit.gov.vn)

GS.TS. Nguyễn Trung Kiên nhấn mạnh: “Trong 5-10 năm tới, các ngành thuộc lĩnh vực kỹ thuật công nghệ sẽ rất phát triển ở nước ta. Đặc biệt, ngành công nghiệp bán dẫn dự kiến cần khoảng 50.000 nhân lực trong khoảng thời gian này.” (thanhnien.vn)

Các lĩnh vực cụ thể có nhu cầu cao:

·         Cơ khí chế tạo: Nhu cầu cao về kỹ sư và công nhân có tay nghề cao trong lĩnh vực thiết kế, lắp ráp và bảo trì máy móc.

·         Cơ khí chính xác: Đòi hỏi kỹ thuật viên và kỹ sư có kiến thức chuyên sâu về công nghệ CNC, CAD/CAM.

·         Cơ điện tử: Kết hợp cơ khí, điện tử và công nghệ thông tin, rất cần thiết trong các dây chuyền tự động hóa hiện đại.

·         Tự động hóa: Nhu cầu tăng mạnh khi nhiều doanh nghiệp chuyển sang mô hình sản xuất thông minh.

Giải pháp phát triển nguồn nhân lực:

- Cải tiến chương trình đào tạo: Cần tăng cường liên kết giữa các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp để xây dựng chương trình đào tạo sát với thực tế sản xuất. Thực hành và học theo dự án cần được đẩy mạnh.

- Đầu tư thiết bị và công nghệ: Các trường đại học, cao đẳng kỹ thuật cần được đầu tư trang thiết bị hiện đại để học sinh, sinh viên làm quen với công nghệ thực tế ngay trong quá trình học.

- Chính sách thu hút và giữ chân nhân lực: Cần có chính sách hỗ trợ học bổng, tín dụng đào tạo, tăng cường định hướng nghề nghiệp từ bậc phổ thông và cải thiện chế độ đãi ngộ cho người lao động ngành kỹ thuật cơ khí.

Ngành Kỹ thuật cơ khí đang đứng trước những cơ hội phát triển vượt bậc trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hóa và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, để tận dụng tốt cơ hội này, việc phát triển và chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt. Điều đó đòi hỏi sự chung tay từ phía nhà nước, các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp.

Học viện Nông nghiệp Việt Nam là một trong các cơ sở đào tạo trình độ đại học uy tín trong cả nước, trong đó có ngành Kỹ thuật cơ khí. 69 năm qua, Học viện đã đào tạo hàng vạn kỹ sư ngành Kỹ thuật cơ khí cho các cơ quan, doanh nghiệp,… trong và ngoài nước. Năm 2025, Học viện tuyển sinh 7189 chỉ tiêu, trong đó ngành kỹ thuật cơ khí (HVN05) tuyển sinh 140 chỉ tiêu. Thông tin chi tiết tại website: https://vnua.edu.vn/thong-bao/thong-bao-tuyen-sinh-dai-hoc-he-chinh-quy-nam-2025-56902